Mùa xuân nho nhỏ là hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo của nhà thơ Thanh Hải gửi gắm tình yêu thiên nhiên, niềm phấn khởi trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân cách mạng và khát vọng cống hiến.
Đề: Phân tích bài thơ mùa xuân của Thanh Hải
Xuân dành cho tài thơ vô hạn. Tuy nhiên, cảm nhận về mùa xuân của nhà thơ theo thời gian đã có nhiều thay đổi. Vì Thiền sư Văn Thù Sư Lợinhà sư nổi tiếng thời Lý, mùa xuân có tính triết lý sâu sắc
“Đừng nghĩ rằng hoa sẽ rụng vào mùa xuân
Tối hôm qua sân trước có một cây mai.”
Đối với các nhà thơ tiền khởi nghĩa, mùa xuân gợi lên một nỗi niềm:
“Tôi không chờ đợi, tôi không chờ đợi,
Mang theo xuân chi mang thêm sầu.” (Chế Lan Viên)
Nhưng đối với nhà thơ thanh hảiMùa xuân mang vẻ đẹp rực rỡ, tươi mới; gợi nhiều hình ảnh sôi nổi, trẻ trung trong tâm trí người đọc. Bởi vậy mùa xuân trong thơ Thanh Hải là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của quê hương, của dân tộc. Tất cả đều được thể hiện rõ ràng trong bài thơ”mùa xuân nho nhỏmột bài thơ đáng chú ý được viết bởi nhà thơ ngay trước khi ông qua đời.
Người xưa có câu “Tuổi trung niên là tốt”. Thơ vẽ nên những bức tranh đẹp về cuộc sống. Mở đầu bài thơ, Thanh Hải đã vẽ nên một hình ảnh mùa xuân giản dị mà đẹp đẽ:
“Chúng mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím
Ôi chim chiền chiện
Tiếng chim hót trên trời”
“Dòng sông xanh” gợi lại hình ảnh những dòng sông uốn lượn quanh co của dải đất miền Trung, đó có thể là dòng sông thơm thơ mộng, một vẻ đẹp lắng đọng của xứ Huế mộng mơ. Về màu xanh của dòng sông. dòng sông thơ mộng, nổi bật hình ảnh “bông hoa tím”. Không có sắc vàng rực rỡ của hoa mai hay sắc đỏ thắm của hoa đào, mùa xuân Thanh Hải khoác lên mình một màu lục bình tím bình dị. Đây là một hình ảnh mang đậm bản sắc của cố đô Huế. Không biết từ bao giờ màu tím đã trở thành màu đặc trưng của người và trời xứ Huế. Sắc tím gợi nhớ đến hình ảnh những cô nữ sinh Huế với tà áo dài tím dịu dàng. Nhà thơ đã sử dụng nghệ thuật đảo ngữ, đặt động từ “mọc” lên đầu câu như một cách nhấn mạnh vẻ đẹp tươi trẻ, rực rỡ của thiên nhiên mùa xuân.
Bạn đọc thường xuyên xem thêm: Ôn tập kiến thức về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải
Trong bức tranh xuân của Thanh Hải không chỉ có hình ảnh mà còn có tiếng ve du dương của tiếng ve ngân. Tiếng chim ríu rít làm xôn xao cả thế giới và khuấy động tâm hồn thi nhân nhạy cảm. Những từ cảm thán “ơi, hát chi” đã thể hiện rõ tình cảm của nhà thơ. Mùa xuân của thiên nhiên đã đem đến cho nhà thơ một cảm giác ngây ngất. Mùa xuân năm ấy cũng không khác, vẫn là một mùa xuân rất bình dị trên quê hương Huế của nhà thơ. Nhưng nhà thơ chợt nhận ra vẻ đẹp lạ lùng của mùa xuân, một vẻ đẹp mà lâu nay nhà thơ không để ý.
Phải chăng đây là lần cuối cùng được nhìn thấy mùa xuân trên quê hương nên nhà thơ cảm thấy mùa xuân đẹp hơn, rực rỡ hơn?
Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp bình dị và thơ mộng của mùa xuân, nhà thơ xúc động:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đặt tay hứng:
“Giọt long lanh” là giọt mưa xuân, giọt nắng vàng, hay giọt sương mai? Theo mạch cảm xúc của nhà thơ, có lẽ đây là tiếng chim kêu. Bằng sự cảm nhận tinh tế, nhà thơ đã hình dung tiếng chim trong một đối tượng là hình thức, một sự sáng tạo rất mới mà chỉ có tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ mới có được. Như vậy, chỉ với ba nét vẽ: dòng sông xanh, hoa tím và tiếng chim hót khắp năm châu, nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp ở cố đô Huế.
Từ vẻ đẹp trong sáng của mùa xuân thiên nhiên, nhà thơ kể lại mùa xuân của đất nước, mùa xuân của cách mạng:
“Mùa xuân của xạ thủ
Lộc trở lại đầy đủ
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài ruộng”
Bốn câu kết cấu song đối thể hiện rõ hai nhiệm vụ của nhân dân: chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và lao động sản xuất làm giàu cho đất nước. Hai nhiệm vụ đó đè nặng lên vai người lính – “người mang vũ khí” và người nông dân, “người của ruộng đồng”. Nét độc đáo của bài thơ là sự sáng tạo hình ảnh “may rủi”. “Lộc” nghĩa là chồi non, cành xanh; “May mắn” còn tượng trưng cho sự may mắn, bình an trong năm mới. Với người lính, “may mắn” là cành lá ngụy trang để che mắt quân thù. Với người nông dân, “may mắn” là những chồi non trải khắp cánh đồng rộng lớn, báo hiệu một vụ mùa bội thu. Người lính chiến đấu bảo vệ Tổ quốc sẽ trả lại “tài sản” là sự bình yên, niềm vui và niềm tự hào chiến thắng cho dân tộc. Người nông dân trồng lúa trên cánh đồng sẽ trả lại “lộc” rằng mình là những hạt gạo trắng, bát cơm ngon cho đồng bào cả nước. Cả nước bước vào mùa xuân với khí thế khẩn trương, phấn khởi:
“Mọi thứ đều vội vã
Mọi thứ đều là một cơn lốc…”
Bằng cách sử dụng điệp từ “lộn xộn” cùng với cách nói ám chỉ, tác giả đã tạo cho câu thơ một nét náo nhiệt, rộn ràng. “Hurry up” có nghĩa là vội vàng, hấp tấp. “Hỗn loạn” là có nhiều âm thanh trộn lẫn với nhau, gây náo động. Từ những âm thanh xôn xao, tấp nập của người dân, nhà thơ suy ngẫm về quá trình phát triển của đất nước qua hơn bốn nghìn năm lịch sử:
“Đất nước bốn ngàn năm
Làm việc chăm chỉ và khó khăn
Đất nước như một vì sao
Chỉ cần đi về phía trước.”
Chặng đường lịch sử dài hơn bốn nghìn năm của đất nước đã trải qua biết bao thăng trầm, biết bao “gian lao, vất vả”. So sánh đất nước với ngôi sao sáng, nhà thơ thể hiện niềm tự hào về đất nước, về dân tộc. Các vì sao là nguồn sáng vĩnh cửu, là vẻ đẹp vĩnh cửu trong không gian và thời gian. Ngôi sao sáng đã trở thành vẻ đẹp huy hoàng trên lá cờ Việt Nam, trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp sáng ngời của con người và đất nước Việt Nam. Đất nước vẫn không ngừng phát triển, vẫn “tiến lên” sánh vai với các cường quốc năm châu. Bài thơ thể hiện ý chí vươn lên không ngừng của dân tộc, con người Việt Nam.
Cảm nghĩ về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải
Trong không khí tưng bừng của đất nước vào xuân, nhà thơ cảm nhận được một sức xuân trẻ trung, sôi nổi đang dâng lên trong tâm hồn. Đó là mùa xuân của lòng người, mùa xuân của sức sống tuổi trẻ, mùa xuân của sự cống hiến và hội nhập:
“Tôi làm cho con chim hót
tôi làm một bông hoa
Hãy đi vào bài hát hòa âm
Một nốt trầm rung rinh”
Nhịp thơ dồn dập, điệp khúc “ta làm” thể hiện rõ nét tâm huyết của nhà thơ. Nhà thơ muốn là con chim, muốn là nhành hoa trong vườn hoa mùa xuân để cất tiếng hót thiết tha, tỏa sắc tô điểm cho mùa xuân đất nước. “Nốt trầm” là nốt tạo nên sự lắng đọng sâu sắc trong một bản nhạc. Trong không khí tưng bừng của lễ hội mùa xuân, nhà thơ muốn ghi một nốt trầm để góp vào khúc nhạc xuân của dân tộc có phần bối rối, xao xuyến. Từ ý chí hội nhập, nhà thơ càng thể hiện rõ hơn ý chí cống hiến của mình ở những câu thơ sau:
“Một chút xuân
Cho cuộc sống trong im lặng
Ngay cả ở tuổi đôi mươi của tôi
Dù là tóc bạc”
“Mùa xuân nho nhỏ” là hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo của nhà thơ. Mỗi người hãy góp một phần công sức của mình như là “chút xuân” tô thắm sắc màu cho quê hương. “Cúng dường” là hành động cho đi, cho đi mà không đòi hỏi nhận lại điều gì. Đảo ngữ nhằm nhấn mạnh khát vọng cống hiến chân thành của nhà thơ. Nhà thơ muốn góp công sức của mình vào công cuộc xây dựng đất nước, nhưng chỉ với một thái độ hết sức khiêm tốn, khiêm tốn mà chỉ “trong im lặng”, trong thầm lặng mà bằng cả tấm lòng, như nhà thơ Tố Hữu đã nhận định:
“Làm sao bạn có thể cho vay mà không trả?
Sống là cống hiến không chỉ vì lợi ích của riêng mình.”
Điệp từ “dù” được lặp lại hai lần thể hiện rõ sự tự tin, bất chấp thời đại, tuổi tác của nhà thơ. Qua khổ thơ, nhà thơ đã nhấn mạnh một ý nghĩa rất sâu sắc: nhiệm vụ cống hiến sức mình cho công cuộc xây dựng đất nước là của mọi người và là của muôn đời. Không ai có nghĩa vụ xây dựng đất nước, và nghĩa vụ này kéo dài suốt đời, từ tuổi đôi mươi cho đến khi mái đầu đã bạc theo năm tháng. Đây là lời kêu gọi mọi người chung tay gánh vác công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, để đất nước tiếp tục vững bước “tiến lên”.
Khổ thơ cuối là lời ca của nhà thơ về tình yêu đất nước, dân tộc, như một lời cống hiến cuối cùng cho quê hương:
“Mùa xuân-em hát
Nam Ái, Nam Bình
Nước cách xa hàng ngàn cây số
Nước ngàn cây số yêu thương
Giai Điệu Xứ Huế”
Những ngày cuối đời, Thanh Hải muốn hát hai bài dân ca quen thuộc của quê hương xứ Huế. Có lẽ trong những ngày nằm trên giường bệnh, khi bị cái chết đeo đuổi, nhà thơ thấy quê hương mình đẹp hơn, thân phận quê hương cũng tự hào hơn. Đây cũng là cách để nhà thơ thể hiện tình yêu quê hương, nguồn cội. Bài thơ thể hiện rõ nhà thơ rất yêu quê hương thơ mộng của mình, biết đâu từ đây nhà thơ có thể mở rộng tình cảm của mình để yêu đất nước, chỉ mong được cống hiến cả cuộc đời mình cho đất nước. Bởi chỉ những ai biết yêu quê hương, yêu đồng bào mới có thể mở rộng trái tim để yêu đất nước, yêu dân tộc.
La Primavera được viết theo thể thơ năm tiếng, cấu trúc gồm bảy khổ, mỗi khổ từ bốn đến sáu dòng. Các biện pháp ẩn dụ sáng tạo, các biện pháp nhân hóa, điệp ngữ và sử dụng thành công các từ tượng hình đã tạo nên nét độc đáo của bài thơ. Có như vậy ta mới cảm nhận được chất thơ trong hồn thơ Thanh Hải.
Tình yêu thiên nhiên, sự rạo rực trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân cách mạng và khát vọng cống hiến đã được Thanh Hải gửi gắm qua bài thơ “mùa xuân nho nhỏ”. Mặc dù được viết không lâu trước khi nhà thơ qua đời nhưng bài thơ vẫn để lại trong lòng bao thế hệ người đọc những cảm xúc sâu sắc khó phai mờ.
Bài thơ sẽ trường tồn cùng với bước tiến của đất nước, nhắc nhở các thế hệ trẻ một lối sống cao đẹp: góp “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc, của trái đất. Đất nước ta mãi tươi đẹp như thời xuân sắc. Chỉ khi đó chúng ta mới biết rằng đời người là có hạn. Những giá trị tinh thần mà con người để lại cho đời sau có giá trị vĩnh hằng.
