Hình ảnh những chiếc xe không kính trong bài thơ về đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã góp phần hiện thực hóa sự ác liệt, trần trụi của chiến tranh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Trước đây, hình ảnh phương tiện, con tàu đưa vào thơ là “đẹp”, “lãng mạn hóa” và thường mang ý nghĩa tượng trưng hơn là tả thực. Người đọc đã bắt gặp chiếc xe ba gác trong thơ Pushkin, con thuyền trong Tiếng hát con đò của Chế Lan Viên, chiếc thuyền đánh cá trong bài thơ cùng tên của Huy Cận. Và những chiếc xe không kính trong thơ Phạm Tiến Duật là hình ảnh thực, trần trụi. Tác giả giải thích rằng nguyên nhân cũng rất thực tế “Bom nổ, bom rung kính vỡ”.
Trong bài thơ này, hình ảnh những chiếc ô tô không cửa sổ được miêu tả cụ thể, chi tiết rất thực. Thông thường, để đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản của con người, nhất là ở địa hình hiểm trở của Trường Sơn, xe phải lắp kính. Tuy nhiên, câu chuyện “xe không kính” lại là thực tế, là hình ảnh thường thấy trên tuyến đường Trường Sơn.
Hai câu thơ mở đầu có thể coi như lời giải thích cho “sự cố” hơi bất thường này:
Không kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung, kính vỡ.
Lời bài hát tự nhiên đến mức buộc người ta phải tin ngay vào sự quyết tâm của những người lái xe dũng cảm. Chất thơ của câu thơ này thể hiện ở sự tự nhiên đến bất ngờ của câu chữ. Bằng những câu thơ rất thực, đậm chất văn xuôi, điệp ngữ “không”, cùng những động từ mạnh “nhảy”, “rung”, tác giả đã lý giải nguyên nhân xe ô tô thiếu kính.
Không kính, xe không có đèn
Không có vết trầy xước trên mui xe
Bom đạn chiến tranh đã làm cho những chiếc xe ô tô bị biến dạng “không kính”, “không đèn”, “không mui”, “xác xe trầy xước”. Qua bút pháp liệt kê, cập nhật, tác giả đã để lại cho người đọc ấn tượng cụ thể, sâu sắc về hiện thực chiến tranh khốc liệt, khốc liệt, về cuộc chiến gian khổ mà người lính phải trải qua. Nhưng, bộ óc, linh hồn của chiếc xe dường như không phải là máy móc mà là trái tim của người lính, nên “Xe cứ Nam tiến – Chừng nào còn trái tim trên xe”.
Hình ảnh những chiếc ô tô không cửa sổ không phải là hiếm trong chiến tranh, nhưng phải một hồn thơ nhạy cảm, có nét tinh quái, độc ác như Phạm Tiến Duật mới phát hiện ra, đưa vào thơ ca và trở thành một biểu tượng độc đáo. thơ thời chống Mỹ. . Xe không kính không lạ trong chiến tranh, nhưng phải có hồn thơ nhạy cảm, có nét táo bạo, nghịch ngợm, cái lạ như Phạm Tiến Duật thì mới nhận ra ông và đưa ông vào thơ để trở thành một biểu tượng độc đáo . Hình ảnh này tạo nên nét lạ, độc đáo, đồng thời tạo nên sự khốc liệt, khốc liệt của chiến tranh, đồng thời bộc lộ những phẩm chất cao quý của người lính trong cuộc chiến đấu ác liệt chống đế quốc Mỹ. Hình ảnh này góp phần khắc họa tư thế, chân dung của một dân tộc anh hùng.
