Bố cục của văn bản là việc tổ chức các đoạn văn để thể hiện một chủ đề. Văn bản thường có bố cục ba phần: Mở bài, Thân bài và Kết luận. Phần mở bài có nhiệm vụ bộc lộ chủ đề của văn bản. Thân bài thường có một số đoạn văn nhỏ trình bày các khía cạnh của chủ đề. Kết bài tóm tắt chủ đề của văn bản.
Bố cục của văn bản
Cụm từ 1 + 2: SGK Ngữ Văn 8 trang 24): Bố cục trong bài văn và nhiệm vụ từng phần
Thiết kế của văn bản được đưa ra trong sách giáo khoa (3 phần):
– Phần 1 (từ đầu…danh lợi): Khái quát về nhân vật.
– Phần 2 (tiếp… không thể xem): Đạo đức cao đẹp của Giáo sư Chu Văn An.
– Phần 3 (còn lại): Thế giới thương tiếc và tôn kính thầy.
Câu 3 (SGK Ngữ văn 8 trang 24): Mối quan hệ giữa các phần của văn bản
Mối quan hệ của các phần trong văn bản: Phần 1 nêu khái quát toàn bài; Phần 2 phát triển luận điểm; Phần thứ ba kết luận luận án.
Câu 4 (SGK Ngữ Văn 8, trang 24): Bố cục của một văn bản
– Giới thiệu: giới thiệu nội dung, thu hút sự chú ý của người đọc.
Thân bài: Phát triển và giải quyết cụ thể vấn đề nêu ra trong phần giới thiệu, thu hút sự chú ý của người đọc.
Kết luận: Tóm tắt kết luận và đáp ứng mong đợi của người đọc.
Phần mở đầu thường nêu chủ đề của văn bản, thân bài trình bày các khía cạnh của chủ đề và kết luận tóm tắt chủ đề của văn bản.
Cách tổ chức, trình tự nội dung của phần thân bài
Câu 1 (SGK Ngữ Văn 8, trang 25): Thân bài Tôi đi học kể lại sự việc nào và theo trình tự nào?
Trong thân bài “Tôi đi học”, Thanh Tịnh kể lại những kỉ niệm của ngày đầu tiên đi học: trên đường đến trường, trên sân trường, trong lớp học. Tác giả sắp xếp các sự việc theo trình tự thời gian: từ nhà đến trường cho đến khi vào lớp. Và trình tự không gian: con đường làng → sân trường → lớp học.
Câu 2 (SGK Ngữ Văn 8 trang 25): Diễn biến tâm trạng của bé Hồng trong phần thân bài Trong lòng mẹ
Diễn biến tâm trạng của bé Hồng trong phần thân bài:
– Khi nói với dì: uất ức, nhớ nhung, thương mẹ.
– Khi gặp mẹ: mừng rỡ, mừng rỡ.
Câu 3 (SGK Ngữ Văn 8, trang 25): Thứ tự miêu tả
Khi tả người, vật, con vật, phong cảnh… có thể tả theo trình tự từ xa đến gần, từ ngoài vào trong, từ cao xuống thấp, từ ngoài vào trong, từ chung đến riêng, từ khái quát đến cụ thể. hoặc ngược lại…
Câu 4 (SGK Ngữ Văn 8, trang 25): Cách tổ chức các sự việc trong phần thân bài Người thầy cao đức trọng
Các sự việc trong phần thân bài Người thầy đạo đức cao có hai đoạn văn. Mỗi đoạn thể hiện một mặt của vấn đề, trước hết là đạo đức cao đẹp (thầy dạy tốt), sau đó là đức hạnh (không màng danh lợi).
Câu 5 (SGK Ngữ Văn 8, trang 25): Cách tổ chức nội dung của phần thân bài:
Tuỳ theo thể loại văn bản, chủ đề và ý đồ giao tiếp của người viết mà nội dung của phần thân bài được sắp xếp theo trình tự thời gian và không gian, theo diễn biến của sự việc hoặc theo mạch suy luận.
luyện tập
Câu 1 (SGK Ngữ văn 8 trang 26): Phân tích cách trình bày các ý trong các đoạn văn
Một. Tả từ xa đến gần rồi xa, từ ngoài vào trong, từ trong ra ngoài.
– Cảnh con chim khi lần đầu tiên nhìn thấy (từ xa)
– Cảnh đàn chim đậu trong vườn khi chúng đến gần
– Chim đậu và làm tổ trong vườn
– Cảnh chim khi tàu đã đi xa.
b. Diễn tả thời gian sáng-chiều-tối.
c. Sự việc được sắp xếp theo mạch suy luận: nêu luận điểm rồi dẫn chứng.
Câu 2 (SGK Ngữ Văn 8 trang 27): Trình bày và sắp xếp các ý khi trình bày tình mẫu tử của bé Hồng trong văn bản Trong lòng mẹ.
Giới thiệu tình cảm của người mẹ đối với bé Hồng trong văn bản Trong lòng mẹ:
– Suy nghĩ và thái độ của Hồng trước những lời lẽ xúc phạm mẹ của bà ngoại.
– Niềm vui và hạnh phúc của bé Hồng khi được đoàn tụ với mẹ qua những hành động và tình cảm chân thành.
Câu 3 (SGK Ngữ Văn 8, trang 27): Bố cục thân bài khi chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ “Một ngày đàng học một sàng khôn”
Sự sắp xếp là không chính xác. Ý nghĩa của câu nói (nghĩa đen và nghĩa bóng) phải được giải thích trước. Khi đó ta mới đưa ra ví dụ để chứng minh → thay ý (b) trước ý (a). Trong ví dụ, bạn cần tổ chức quy mô từ nhỏ đến lớn (dân ham học → lãnh đạo → thời kỳ đổi mới).
Bố cục của văn bản là một trong những kiến thức quan trọng của chương trình văn 8. Series 5 phút sáng tác Ngữ văn 8 được biên soạn từ Để học tốt tiếng anh Ngữ văn lớp 8 tập 1, tập 2 bám sát sách giáo khoa và chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản nhất.
